DIERGEZONDHEID

Deze pagina informeert u over de voornaamste aandoeningen (maagdarm- en luchtwegstoornissen) die kunnen voorkomen.

De presentatie 'Is geluidstechnologie een handig hulpmiddel om vroegtijdig gezondheidsproblemen bij varkens op te sporen?' (pdf) (Isabelle Degezelle; 2019) geeft de stand van zaken van het demonstratieproject 'Gezondheidsmonitoring via geluidstechnologie bij vleesvarkens'. Het doel van dit project is om de Vlaamse varkenshouders bewust te maken van de nieuwe mogelijkheden op het vlak van precisieveehouderij, namelijk continue monitoring van het hoestgedrag bij vleesvarkens. Dit kan namelijk voordelen opleveren binnen het dagelijkse management. In de eindbrochure vindt u nog meer informatie hierover.
Bekijk alle actuele info over de Afrikaanse varkenspest en lees zeker ook de AVP-flyer voor veehouders (pdf). Teneinde de ziekte buiten de varkenshouderijen te houden is het essentieel om goede bioveiligheidsmaatregelen(in het bijzonder externe bioveiligheid) te nemen. Bekijk hiervoor onze info over bioveiligheid en een lijst met de toegelaten biociden die werkzaam zijn tegen AVP (pdf).
Bekijk de voordrachten van de studienamiddag 'PED en andere virale aandoeningen: gevolgen en hoe te voorkomen op mijn bedrijf' (juni 2015):
- PED en Afrikaanse varkenspest: stand van zaken (Hans Nauwynck - UGent)
- Bioveiligheidsmaatregelen: hoe insleep te vermijden (Charlotte Brossé - DGZ)
- Klassieke varkenspest en Aujeszky: lessen uit het verleden (Ellen De Jong - DGZ)
De brochure 'Aandoeningen bij varkens' (Departement Landbouw en Visserij; 2011) verduidelijkt de basisconcepten van ziekte en gezondheid (o.a. immuniteit, bioveiligheid en monitoring). Daarnaast worden het voorkomen en de controle van ademhalings- en spijsverteringsaandoeningen bij biggen besproken.
De presentatie 'Basisbegrippen en -principes van gezondheid en ziekte bij varkens' (Dominiek Maes; 2010) geeft een overzicht van de orgaansystemen, ziekteverwekkers en de mogelijkheden van behandeling en controle bij varkens.

Normale lichaamstemperatuur bij varkens

Lichaamstemperatuur in functie van de leeftijd/diercategorie

Leeftijd varken	Rectale temperatuur in °C (± 0,3°C)
Pasgeboren big	39,0
1u na geboorte	36,8
12u na geboorte	38,0
24u na geboorte	38,6
Niet-gespeende big	39,2
Gespeende big (9-18 kg)	39,3
Groeiende big (27-45 kg)	39,0
Vleesvarkens (45 - 90 kg)	38,8
Zeug
24u voor werpen	38,7
12u voor werpen	38,9
6u voor werpen	39,0
geboorte eerste big	39,4
12u na werpen	39,7
24u na werpen	40,0
1 week na werpen tot spenen	39,3
1 dag na spenen	38,6
Beer	38,4

Bron: naar diseases of swine 10th edition (2012)

Ademhalingsaandoeningen

Het artikel 'PRRS: de aanpak begint bij monitoring (pdf) (2016) gaat dieper in op het vermijden van de insleep in en de verspreiding van PRRS binnen het bedrijf. Ook worden enkele resultaten van de biggenmonitor van DGZ (svz begin 2016) kort besproken.
De presentatie ‘Ademhalingsprotocol’ (Tamara Vandersmissen | Emily Rolly; 2014) geeft informatie over het belang van ziektekiemen in de ademhalingsproblematiek bij vleesvarkens. Daarnaast worden de resultaten van het ademhalingsprotocol besproken.
De presentatie Invloed van stof, ammoniak en koolstofdioxide op de gezondheid en productie van varkens (Annelies Michiels; 2013) bespreekt de impact van vnl. fijn stof op de productieparameters van varkens.
Lees het verslag.
De presentatie ‘Ademhalingsprotocol bij vleesvarkens’ (Tamara Vandersmissen en Emily Rolly; 2012) geeft u een beeld van het in 2012 opgestarte ademhalingsprotocol. Het ademhalingsprotocol kadert in het vernieuwd sanitair beleid van het FAVV en beschrijft verschillende ziektekiemen die belangrijk zijn in de ademhalingsproblematiek.
De presentatie 'Voorkomen, belang en controle van ademhalingsproblemen' (Dominiek Maes; 2010) bespreekt het voorkomen, de symptomen en de bestrijding van bacteriële en virale ademhalingsproblemen.

Spijsverteringsaandoeningen

Volgende presentaties werden gegeven tijdens de studiedag rond 'salmonella in de varkensproductieketen'.
- De presentatie ‘Pathogenese van Salmonella typhimurium infecties bij het varken’ (Filip Boyen; 2013) bespreekt de ontstaanswijze en de ontwikkeling van een Salmonella infectie bij het varken.
- De presentatie ‘Bacteriologische en serologische diagnose van Salmonella bij varkens: rol van het Nationaal Referentielaboratorium’ (Pierre Wattiau; 2013) bespreekt de methoden die worden gebruikt bij de diagnose van Salmonella infecties.
- De presentatie ‘Safety and efficacy of the Salmonella typhimurium live vaccine Salmoporc’ (Sven Springer; 2013) belicht de mogelijkheden van het levend verzwakt Salmoporc vaccin bij zeugen en biggen.
- De presentatie ‘Reductie van Salmonella bij het varken: mogelijkheden via veevoeder- en drinkwateradditieven’ (Geertrui Rasschaert; 2013) bespreekt het effect van enkele veevoeder- en drinkwateradditieven op de Salmonella uitscheiding door het varken. De resultaten van het FOD SALMOSU project en FlandersFood Salmonella projecten worden overlopen.
- De presentatie ‘Salmonella contaminatie van varkenskarkassen in het slachthuis’ (Lieven De Zutter; 2013) geeft de mogelijke risicofactoren voor karkascontaminatie met Salmonella in het slachthuis weer.
- De presentatie ‘Houding van de consument ten opzichte van voedselveiligheid in vlees’ (Wim Verbeke; 2013) geeft de consumentenperceptie ten opzichte van voedselveiligheid weer.

De presentatie ‘Brachyspira hydysenteriae: prevalentie op een besmet bedrijf met klinische symptomen’ (Charlotte Brossé; 2012) verduidelijkt de economische impact, het symptomenbeeld en de behandeling van varkensdysenterie.
In de presentatie 'Spijsverteringsproblemen bij varkens' (Frédéric Vangroenweghe; 2010) wordt o.a. aandacht besteed aan maagdarmaandoeningen die voorkomen bij gelten en zeugen.
De presentatie 'Dysenterie: een vergeten ziekte terug sterk in opmars' (Frédéric Vangroenweghe; 2010) geeft informatie over de klinische symptomen, het ziekteverloop, de behandeling, resistentie en de eradicatie van Brachyspira op het varkensbedrijf.
De brochure 'Wormproblemen bij varkens' (Stephaan De Bie, Bart Hoet en Leo Suls; 2007) beschrijft het voorkomen van wormbesmettingen, de schade die wordt veroorzaakt door wormen en het strategisch ontwormen.

Andere aandoeningen

Schurft

In de presentatie 'Schurfteradicatie: een eerste stap naar hogere gezondheid' (Tamara Vandersmissen; 2008) wordt aandacht besteed aan de problematiek, diagnose, behandeling en eradicatie van schurft.

MRSA

De presentatie ‘Inleiding rond MRSA’ (Patrick Butaye; 2012) geeft het Nederlandse MRSA-verhaal weer. Daarnaast wordt een situatieschets gegeven van het voorkomen van MRSA in België en de EU.
De presentatie 'MRSA in de Nederlandse varkenshouderij' (Els Broens; 2012) belicht de risicofactoren, de verspreiding, het antibioticumgebruik en de gevolgen van MRSA voor de volksgezondheid.
De presentatie 'Beschermde maatregelen voor de veehouder en zijn naasten' (Stien Vandendriessche; 2012) waarin o.a. het voorkomen en belang van MRSA werd besproken, alsook hoe beschermende maatregelen kunnen worden genomen voor het bedrijf en voor de varkenshouder bij eventuele ziekenhuisopname.
De nood van het MRSA-IWT project werd door Geertrui Rasschaert (2012) aangekaart door het MRSA-probleem te schetsen en de opbouw van het IWT-project ‘Studie van contaminatiepatronen en kiem-gastheer interacties ter beheersing van MRSA bij varkens en andere nutsdieren’ toe te lichten.
De volgende presentaties bespreken de resultaten van het IWT-project ‘Studie van contaminatiepatronen en kiem-gastheer interacties ter beheersing van MRSA bij varkens en andere nutsdieren’.
- Het onderdeel opvolgen van diergebonden MRSA bij zeugen en hun biggen van geboorte tot slachtleeftijd (Marijke Verhegghe; 2012) bestond uit twee grote delen. In het eerste deel werd nagegaan of er een verschil bestaat tussen de MRSA prevalentie in gesloten en gemengde bedrijven. In het tweede deel werd getracht om de MRSA-bron te achterhalen.
- De presentatie ‘Diergebonden MRSA in verschillende diersoorten op Belgische boerderijen en het effect van een desinfectie strategie bij zeugen’ (Larissa Pletinckx; 2012) gaat dieper in op de MRSA prevalentie en het testen van verschillende desinfectiestrategieën bij zeugen.
- Tot slot werd de spreiding van diergerelateerde MRSA tussen varkens (Florence Crombé; 2012) bestudeerd.

De presentatie 'MRSA: hoe omgaan met de dreiging op het bedrijf' (Tamara Vandersmissen; 2007) geeft informatie over het voorkomen van MRSA, de transmissie in een dierpopulatie, maatregelen die kunnen worden genomen om de overdracht te voorkomen en persoonlijke bescherming tegen de bacterie. Een volgende presentatie, 'MRSA wat te doen bij de varkenshouder' (Bart Gordts; 2007) schenkt aandacht aan het voorkomen van de MRSA bacterie bij de mens en de bestrijding ervan.

Streptokokken

De publicatie ‘De streptokok, te tackelen’ (Sarah De Smet, Kelly Relaes, Willem Van Praet; 2013) beschrijft streptokokken als één van de belangrijkste ziekteverwekkers bij varkens. Infecties met Streptococcus suis leiden tot verhoogde biggenuitval en een groeiachterstand bij aangetaste dieren. Tot op vandaag wordt S. suis voornamelijk bestreden door antibiotica toe te dienen aan gespeende en zuigende biggen. Hoewel het antibioticumgebruik moet worden teruggeschroefd, is dit niet altijd mogelijk. Nieuwe onderzoekpistes naar het gebruik van auto-vaccins en aanpassingen in de voederstrategie moeten hierin verandering kunnen brengen.

Doodgeboorte/biggensterfte

Een toenemende worpgrootte gaat dikwijls gepaard met een toename van de heterogeniteit binnen de toom en een hogere biggenuitval. Het demonstratieproject ‘Doodgeboren biggen en uitval bij biggen op het moderne varkensbedrijf’ (2010-2012) bracht de mogelijke risicofactoren voor doodgeboorte en uitval in de kraamstal in kaart en verstrekte op basis hiervan een aantal praktische richtlijnen om de uitval in de kraamstal te reduceren. Gedurende het project werden 15 bedrijven die kampen met een te hoge uitval, en 5 modelbedrijven opgevolgd. Tijdens het project verschenen publicaties in de vakpers en werden presentaties gegeven tijdens studie-/demodagen rond o.a. partusmanagement, partusinductie, voeding rond de partus en zeugenadministratie.
In de presentatie 'Doodgeboren biggen en uitval bij de biggen op het moderne varkensbedrijf'.(2014) werden de belangrijkste aanbevelingen om doodgeboorte en biggensterfte te reduceren uit het demonstratieproject op een rij gezet door Tamara Vandersmissen (DGZ). Vervolgens werden de aanbevelingen aangevuld met enkele resultaten uit een vervolgproject.
De presentatie 'Risicofactoren voor doodgeboren biggen' (Caroline Vanderhaeghe; 2008) belicht een onderzoek waarin de risicofactoren voor doodgeboren biggen op commerciële varkensbedrijven op bedrijfs- en zeugniveau werden nagegaan door middel van een enquête en veldstudie.

Geneesmiddelengebruik

DGZ en ILVO zijn de Vlaamse partners binnen het Europese project ROADMAP (Herdenken van Antibacteriële Besluitvormingssystemen in het Beheer van Dierlijke Productie’) waarbij 10 Europese landen betrokken zijn.
In een volgende stap (2020) worden innovatieve mogelijkheden bedacht en uitgetest om het antibioticagebruik binnen de dierlijke productie te veranderen. Centraal hierin staat de samenwerking tussen veehouders, dierenartsen en andere stakeholders. In het najaar zullen deze worden uitgenodigd om mee op zoek te gaan naar innovatieve oplossingen. Meer weten?
ILVO werkte op vraag van FEBEV een methode uit om op basis van varkensspeeksel te bepalen of er antibioticaresiduen aanwezig zijn. Het speeksel wordt verzameld door een touw op te hangen in een hok met slachtrijpe varkens. Aangezien speeksel een zeer gevoelige indicator blijkt te zijn, kunnen door middel van een snelle test antibioticaresiduen net voor het slachten worden opgespoord. Deze test wordt bovenop de bestaande controles van het FAVV op vleesstalen uit het slachthuis uitgevoerd. De eerste resultaten werden op maandag 27 februari kenbaar gemaakt tijdens een symposium op Agro-Expo in Roeselare. Inhoudelijke informatie vindt u in de presentatie ‘Antibiotica detecteerbaar in varkensspeeksel met snelle TOUWtest’ of het uitgestuurde ILVO-persbericht.
Het artikel 'Open de ogen voor het antibioticagebruik op je bedrijf: gebruik het AB register' (2016) verduidelijkt de werking en de rapportering van het AB register (online tool die het antibioticumgebruik opvolgt). Aan de hand van praktijkbevindingen wordt aangetoond dat een verminderd antibioticumgebruik en betere productieresultaten samen kunnen gaan.
In het kader van antibioticareductie wordt zinkoxide als alternatief naar voor geschoven in de strijd tegen diarree na het spenen. Het artikel 'Zinkoxide als alternatief voor antibiotica na het spenen' (2015) gaat dieper in op de speenproblematiek en praktijkervaringen met het gebruik van zinkoxide gedurende de eerste 14 dagen na het spenen.
De brochure ‘Gids voor goed gebruik van antibacteriële middelen in de varkenshouderij’ (AMCRA; 2013) richt zich tot dierenartsen en veehouders en is opgesteld als hulpmiddel bij het rationeel en selectief voorschrijven, verschaffen en/of toedienen van antibacteriële middelen. De bedoeling van de opgestelde richtlijnen is het bevorderen van een verantwoord en voorzichtig gebruik van antibacteriële middelen om de selectie en verspreiding van antibacteriële resistentie tegen te gaan.
De brochure ‘Gids voor bedrijfsgezondheid op varkensbedrijven’ (AMCRA; 2013) richt zich tot dierenartsen en veehouders en bevat een aantal algemene adviezen en basisprincipes met betrekking tot het vermijden van antibacteriële therapie door werk te maken van preventie en controle van ziekten en een goede bioveiligheid op het varkensbedrijf. Daarnaast worden specifieke richtlijnen gegeven in het geval antibacteriële therapie toch noodzakelijk is.
De presentatie ‘Relatie tussen bioveiligheid en productie, gezondheid en antibioticumgebruik op varkensbedrijven’ (Maria Laanen; 2012) licht het begrip bioveiligheid en het belang ervan toe in de moderne varkenshouderij. Tot slot wordt het online scoresysteem ‘biocheck’ uitgelegd.
De presentatie ‘Antibioticumgebruik bij varkens in België’ (Jeroen De Wulf; 2012) brengt het antibioticumgebruik in kaart. Daarnaast worden de doelstellingen van AMCRA toegelicht.
De presentatie ‘Antibioticumgebruik en -resistentie in de kraamstal’ (Bénédicte Callens; 2012) schetst het antibioticumgebruik bij zeugen en biggen in de kraamstal. De resistentie van E. coli t.o.v. verschillende antimicrobiële middelen werd bij de zeugen en biggen nagegaan.
De brochure ‘Geneesmiddelen op het landbouwbedrijf - vademecum voor de veehouder’ (FAVV; 2012) geeft informatie over het verantwoord geneesmiddelengebruik op het bedrijf, het verhandelen van behandelde dieren, de keuze van de dierenarts, de benodigde documenten en resistentie.
De presentatie 'Antibioticumgebruik en -resistentie in de varkenshouderij' (Jeroen Dewulf; 2011) belicht het gebruik van antimicrobiële middelen bij varkens, het probleem van antibioticumresistentie en geeft info over een verantwoord antibioticumgebruik.
Het ‘ABcheck’ scoresysteem laat u toe het antibioticagebruik op uw bedrijf te berekenen en te vergelijken met dat van andere veehouders. De rekenmethode werd ontwikkeld door Universiteit Gent, Faculteit Diergeneeskunde, Eenheid Veterinaire Epidemiologie. Daarnaast vindt u informatie over antibiotica en antimicrobiële resistentie. Tot slot zijn er verschillende artikels en publicaties raadpleegbaar (zoals de lijst met geregistreerde antibiotica in België, artikels rond MRSA en presentaties rond antibioticumgebruik).
Een korte demonstratiefilm informeert u over enkele praktisch haalbare alternatieven om het antibioticumgebruik op uw bedrijf te reduceren. Resultaten van de Universiteit Gent (RedAb-project) toonden aan dat goede bioveiligheidsmaatregelen, vaccineren en het voorzien van goed kwalitatief voeder en water het antibioticumgebruik kunnen doen dalen. Het filmpje kadert binnen het demonstratieproject 'verantwoord antibioticumgebruik op varkens-, pluimvee en vleeskalverbedrijven'.
Wat zijn mogelijke oorzaken voor een positief vleesstaal n.a.v. het toedienen van antibiotica? Waarmee moet ik rekening houden als ik medicatie, zoals bv. antibiotica, wil toedienen via het drinkwater?
Hebben jullie een “naald advies” voor het vaccineren van zowel biggen, vleesvarkens als zeugen. Welke lengte en dikte van naalden adviseren jullie?
Graag had ik geweten wat de genetische en omgevingsfactoren zijn van het voorkomen van bloedoor/dikoor bij vleesvarkens.
Als een veearts een varken moet euthanaseren, kan dit volgens de cbip site nog enkel met 'Release', natrium pentobarbital 300mg. Echter werd normaal T61 gebruikt, is deze dan niet meer geregistreerd voor varkens?
In het kader van een onderzoek naar de sterftepercentages van de biggen op een zeugenbedrijf, vroeg ik mij af of er enige informatie bestaat over het gewicht van de nageboorte van een zeug, het gemiddeld aantal doodgeboren biggen bij Belgische bedrijven en het gewicht van de doodgeboren biggen?
Hoe minimaliseer ik de speendip bij mijn biggen?
Ik zou graag meer informatie ontvangen omtrent het voederen van de eigen nageboorte (placenta) aan de zopas geworpen gelt (of zeug) in plaats van de placenta op te ruimen.
De laatste tijd merken wij bij onze biggen van 20 kg of iets zwaarder gezwollen rode oren op. Het bevindt zich echter aan het begin van de oor (overgang tussen hoofd en oor) van de big. Het is dus niet echt een zwelling in het midden van het oor, waarvan je zou kunnen zeggen dat er vocht in zit. Wat zou hiervan de oorzaak kunnen zijn? Is dit ook het gevolg van oorbijten/vechtende biggen of zou dit een ander oorzaak kunnen hebben?
Zijn er wetenschappelijke publicaties rond oorbijten en oornecrose?
Momenteel hebben we wat problemen met het castreren van de biggen, omdat we steeds twijfelen of er al dan niet een liesbreuk aanwezig is. Indien we bij twijfel durven castreren, blijkt het een breuk te zijn en moeten we gaan dichtnaaien. Wat is de oorzaak van breuken, en hoe komt het dat er zoveel twijfelgevallen tussen zitten?
Ik heb een vraag betreffende dikke oortjes. Waar komen die dikke oortjes vandaan, een deel wordt dik rond het oormerk en van anderen worden ze aan de andere kant dik. Wat kunnen we eraan doen? Soms groeit het oormerk er volledig in, maar je merkt een grote achterstand bij het biggetje, zodoende nijpen we het oormerk er nu uit. Kan er daar een probleem van gemaakt worden bij een eventuele controle van het voedselagentschap?
Kan het zijn dat pas na 2 jaar het circo-virus kan vastgesteld worden bij een varkensstapel?

VARKENSLOKET